‘Been, been, meer been….drijven, tegen je hand aan drijven….’ De wat meer senior ruiters en instructeurs herkennen dit nog van vroeger, toen dit gemeengoed was. Maar tot mijn grote verbazing hoor ik het soms nog wel eens. Ik denk altijd dat iedereen zich tegenwoordig verdiept in leertheorie voor mens en paard. Dat is dus niet het geval.
Ik hoorde het van de week weer ergens en het zette me aan het denken. Waarom werd het gezegd en wat was de bedoeling? Oftewel, wat ging er niet goed en wat wilde de instructeur dat er werd bereikt? Wist die dat zelf eigenlijk wel? Of was het gewoon een standaard kreet uit onvermogen om uit te leggen wat er anders moest… Ik denk dat dat laatste vaker voorkomt dan we denken, want er werd op geen enkele manier gecheckt wat het effect was van deze ‘hulp’, die ik met reden tussen aanhalingstekens zet.
Wat gebeurt er met je aanwijzing?
Volgens mij zijn er meerdere dingen aan de hand. Er is zoveel meer bekend over hoe je effectief kunt lesgeven. Maar ook over hoe een paard leert. Om met dat eerste te beginnen: het is handig als je als instructeur aangeeft wat je ziet. Wat gebeurt er voor je neus. Omschrijf dat en leg uit waarom dat minder gewenst is. Stap twee is dat er iets aan wordt gedaan. Bewegingen zijn gecompliceerd, je kunt niet zomaar één stukje van een lichaam iets anders laten doen. Actie geeft ook weer reactie en niet altijd op plekken waar je dat wilt. Dus het kan betekenen dat je even iets uit elkaar moet rafelen en dat dan stap voor stap aanpakt. Dit geldt uiteraard voor paard én ruiter.
Gewenning = dood paard
Als je hebt gedefinieerd wat anders moet en waarom, dan is het handig als er een plannetje komt voor het hoe. Daarbij komt het aan op de ruiter en de leertheorie van een paard. Is een ruiter in staat om jouw aanwijzingen op te volgen en doet hij niet per ongeluk ook nog allerlei andere dingen? Goed blijven kijken dus. En dan het paard. Als je een hulp aanhoudt, verliest die zijn waarde. Dus als iemand zijn been aanlegt en blijft duwen, dan doet een paard daar al snel niets meer mee. Of hij gaat er lekker tegenaan leunen. Of als iemand voortdurend met z’n benen zit te schoppen en aandrijft zónder te zorgen dat er antwoord komt, dan treedt gewenning op. Je krijgt geen reactie, of je nou vijf keer schopt of vijfentwintig. Voor het paard is het bovendien super verwarrend als vijf keer schoppen niks betekent, maar je wel ineens eist dat ie bij de zesde of de zevende iets doet.
Eenduidige hulpen
Een aanwijzing hoort maar één ding te betekenen. Even simpel gesteld: een hulp met één been is opzij. Het is niet ook nog een aanwijzing voor wat anders. Als je paard naar binnen valt, raak je hem kort aan met je binnenbeen ter correctie. En check of je zelf niet scheef hangt. Dat moet genoeg zijn. Zo niet, herhaal en zorg dat je het antwoord krijgt wat je wilt. Als je ter voorkoming van dat naar binnen vallen uit voorzorg je binnenbeen aanlegt en blijft duwen, dan zeg je tegen je paard dus eigenlijk dat hij opzij moet blijven gaan. Maar dat bedoel je helemaal niet.
Je hoeft ‘m niet aan te trappen
Een hulp is een korte aanwijzing. Je moet je paard uitleggen wat je vervolgens verwacht dat hij ermee doet. Op een vriendelijke manier, maar het moet wel duidelijk zijn. Ben je daar niet consequent in, dan snapt jouw paard er al snel niets meer van. Waarom de ene keer wel en de andere keer niet? Waarom betekent dat ene been van de ruiter opzij, maar als een paard op een volte opzij blijf gaan omdat datzelfde been wordt gegeven en aangehouden krijgt hij op zijn kop voor uitzwaaien…? Terwijl hij dan dus eigenlijk precies doet wat je aangeeft. Nog eentje. Als je een paard in een bepaald tempo laat lopen, moet hij in dát tempo blijven, totdat jij aangeeft dat hij harder of zachter mag. Zonder dat je voortdurend van alles doet, met je benen aandrijft of je teugels strak vast houdt. Doe niks, beweeg alleen soepel mee zodat je hem niet in de weg zit. Verandert hij ongevraagd zelf iets aan dat tempo, dan corrigeer je dat en laat je het verder weer aan hem over. Al moet je dat duizend keer herhalen, een keer valt het kwartje. Maar ga niet uit voorzorg duwen of in de houdgreep houden. Je páárd is verantwoordelijk voor de beweging, jij geeft aan waarheen en hoe snel. Het is geen fiets die je in beweging moet houden door zelf heel actief te worden. Het is weliswaar paardenSPORT en er komt heus wel wat zweet bij kijken, maar het is toch vooral denksport. Als je in een bepaald tempo rijdt en je geeft een beenhulp, dan moet hij hárder gaan. Want dat is wat je zegt.
Hoor je ‘been, been, been’ zonder uitleg, vraag dan even wat er niet goed gaat en wat de bedoeling is. We zijn de middeleeuwen voorbij.